به گزارش خبرنگار شهر، بر اساس گزارشی که ابوالفضل فلاح معاون مالی و اقتصاد شهری شهرداری تهران که از عملکرد درآمدی شهرداری تهران در ۱۰ سال گذشته در صحن شورای شهر ارایه کرد، اگرچه درآمد کل روند نزولی داشته اما، روند درآمد حقیقی صعودی بوده و ارزش حقیقی درآمدهای شهرداری تهران از هشت هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۰ به ۴۷ هزار میلیارد ریال در سال ۱۳۹۹ کاهش پیدا کرده است.
این یعنی کاهش ۴۵ درصدی درآمدهای حقیقی شهرداری طی ۱۰ سال. البته آمار نشان می‌دهد در سال‌هایی هم درآمدهای شهرداری افزایش چشمگیری داشته که به استناد گزارش معاونت مالی و اقتصاد شهری شهرداری که سال پایه را ۱۳۹۰ در نظر گرفته است، این افزایش به دلیل دریافت وام ۵۰ هزار میلیارد تومانی بوده است، مصداق این موضوع، درآمدهای بالای این نهاد در سال ۱۳۹۵ است که به ۲۱۰ هزار میلیارد ریال رسید.
سهم درآمدهای پایدار ۲۳ درصد در ۱۰ سال گذشته
اما سهم هرکدام از منابع درآمدی شهرداری تهران از کل درآمدها چقدر است؟ آنطور که در این گزارش آمده است، در ۱۰ سال گذشته درآمدهای بخش معماری و شهرسازی بیشتری سهم را از کیک درآمدی این نهاد داشته است، یعنی سهمی ۵۰ درصدی. در مقابل اما، ۵۰ درصد دیگر هم میان پنج بخش دیگر تقسیم شده؛ سهم درآمدهای پایدار ۲۳ درصد، تسهیلات ۱۰ درصد، فروش ملک و مشارکت‌ها هفت درصد، اسناد دریافتی ۶ درصد و سایر درآمدها چهار درصد است. بررسی این اعداد نشان می‌دهد در طول ۱۰ سال گذشته درآمدهای پایدار همچنان سهم کوچکی از کل درآمدهای شهرداری داشته است. این در شرایطی است که بر اساس ماده ۲۴ سند برنامه سوم توسعه شهر تهران، شهرداری موظف است منابع مالی پایدار شهر را توسعه دهد و سهم درآمدهای پایدار را از کل بودجه به ۴۵ درصد برساند.
با این حال در سال‌ها ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹ سهم درآمدهای پایدار نسبت به سال‌های گذشته افزایش داشته است، افزایشی که مشابه آن فقط در سال ۱۳۹۳ رخ داد و گفته شده این افزایش به دلیل افزایش تقریبا دو برابری درآمدهای ارزش افزوده بوده که سهم درآمدهای پایدار از کل درآمدهای شهرداری را از ۱۸ درصد به ۲۵ درصد رسانده است. از سال ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۸ درآمدهای پایدار روند نسبتا ثابتی داشته و فقط سه درصد افزایش داشته است.
کاهش ۶۷ درصدی درآمدهای شهرسازی
اگرچه به قیمت جاری روند صعودی داشته است، اما روند درآمد (قیمت ثابت) روند نزولی بوده و ارزش حقیقی درآمدهای شهرسازی از ۵۹ هزار میلیارد در سال ۱۳۹۰ به ۱۹ هزار میلیارد در سال ۱۳۹۹ کاهش ۶۷ درصدی پیدا کرده است.
از مجموع ۷۵ هزار میلیارد ریال درآمدهای درآمدهای پایدار شهرداری تهران در سال ۱۳۹۹، ۵۲ هزار میلیارد ریال آن مربوط به ارزش افزوده بوده است. ۱۳ هزار میلیارد ریال آن هم مربوط به مناطق از محل چهار کد درآمدی عوارض نوسازی، عوارض کسب و بیشه، بهای خدمات مدیریت پسماند مسکونی و بهای خدمات مدیریت پسماند تجاری است.
آنطور که گزارش معاونت مالی و اقتصاد شهری شهرداری تهران آمده است، این نهاد با معضل انباشت بدهی مواجه است، به طوری که بر اساس اعلام ابوالفضل فلاح معاون مالی و اقتصاد شهری شهرداری، رقم بدهی این نهاد را به بانک‌ها ۵۶ هزار میلیارد تومان عنوان کرده است. درواقع روند رو به رشد دریافت تسهیلات بانکی و افزایش سود، جرائم و سایر هزینه‌ها در مقابل ناچیز بودن پرداختی در ۱۰ سال گذشته حاکی از بالا بودن دیون سنواتی و تعهدات مالی بانکی است.
روند نزولی هزینه‌های عمرانی
اما بررسی عملکرد شهرداری تهران در بخش هزینه‌ها نشان می‌دهد فقدان اولویت‌بندی در هزینه‌کرد اعتبارات متناسب با تحقق درآمد، هزینه‌های اجتناب‌ناپذیر، پروژه‌های اولویت‌دار، بدهی‌های بانکی و پیمانکاری از عمده دلایل افزایش هزینه‌های شهرداری تهران بوده است.
در بخش هزینه‌های عمرانی هم هزینه‌ها در این بخش به قیمت پایه سال ۱۳۹۰، روند نزولی داشته که نشان می‌دهد حرکت توسعه‌ای شهر متوقف شده است.
دلایل انباشت ۷۳ هزار میلیارد تومان بدهی شهرداری
بر اساس گزارش معاونت مالی و اقتصادی شهرداری تهران، کل بدهی‌های این نهاد تا پایان شهریور ۱۴۰۰، ۷۳ هزار میلیارد تومان است و از این میزان، بدهی‌های بانکی بیشترین سهم را دارند. بدهی به مناطق ۲۲ گانه هفت هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان، سازمان‌های و شرکت‌های وابسته بابت موافقت‌نامه‌های منعقده چهار هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان، تسهیلات بانکی اصل، سود و جرایم ۵۶ هزار میلیارد تومان و اوراق مشارکت پنج هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان است.
در این گزارش عواملی مانند؛ پایین بودن سطح شفافیت و انضباط مالی در شهرداری، نداشتن موفقیت در جلب حمایت دولت در طرح‌های توسعه شهری، بالا بودن دیون سنواتی تعهدات مالی، شرایط اقتصادی موجود کشور، تامین شرکت‌های تابعه از تامین مالی از طریق ابزارهای بازار سرمایه و بدهی و … به عنوان دلایل به وجود آمدن شرایط مالی شهرداری تهران عنوان شده است.
راهکارهای برون‌رفت از شرایط موجود
اما حالا شهرداری تهران در بخش مالیه، سیاست‌ها و برنامه‌هایی دارد که در سه محور مهم ارتقای نظام مالی- محاسباتی، توسعه و تعمیق نظام جامع تامین مالی و مولدسازی اموال و دارایی‌های شهرداری تهران خلاصه می‌شود.
در بخش نخست قرار است، مطالعه و شناخت وضع موجود سیستم مالی شهرداری و ترسیم استراتژی مناسب، پیاده سازی کامل حساب واحد خزانه، هوشمندسازی فرایندها و هدف گذاری هوشمند نظام مالی شهرداری تهران و ایجاد سامانه مدیریت بدهی‌ها انجام شود.
در حوزه توسعه و تعمیق نظام جامع تامین مالی، تدوین نقشه راه تامین مالی و جهش سرمایه گذاری شهرداری تهران و توسعه نظام مالی کارآمد، مردمی سازی و جذب مشارکت مردمی در توسعه شهری در دستور کار است.
و در سومین حوزه یعنی مولدسازی اموال و دارایی‌های شهرداری تهران، قرار است عرضه بخشی از سهام شرکت‌های تابعه شهرداری در بورس، استفاده حداکثری از سازوکارهای رقابتی در قالب واگذاری مدیریت، اجاره و قرارداد مشارکتی، ادغام و تجمیع سهام شرکت‌های تابعه همگن به منظور تشکیل هلدینگ‌ها و یا شرکت‌های جدید، بازطراحی ساختار اجرایی، عملیاتی و مدیریت ریسک شرکت‌های تابعه، توسعه انتشار اوراق بدهی مبتنی بر مطالعات ماخوذه از کمیته ارزشگذاری و تجدید ارزیابی دارایی‌ها و مولدسازی املاک شهرداری به منظور استفاده بهینه از ظرفیت موجود انجام شود.
